رابطه مهاجرت و شاخص‏های توسعه در شهرستان های کشور بر اساس سرشماری‏ 1385 و 1390

چکیده یکی از موضوعاتی که در دیدگاههای نظری مرتبط با مهاجرت به صورت مکرر مورد تأکید بوده است، رابطه متقابل مهاجرت و شاخص¬های توسعه است. اغلب مهاجرت‏های داخلی یکی از پدیده‏های مهم جمعیتی است که از عوامل گوناگونی در سطوح خرد و کلان تأثیر می‏پذیرد. در سطوح کلان مهاجرت‏های داخلی ناشی از نابرابری‏های مکانی از نظر شاخص‏های توسعه در سطوح کلان، و در سطوح خرد نوعی تصمیم فردی و پاسخی به انتظارات و نیاز های زندگی است. به منظور درک عمقی تر این رابطه، تحقیق حاضر، با استفاده از داده های سطح انبوه سرشماری 1385 و 1390، به آزمون تجربی رابطه تعدادی از شاخص‏های توسعه و مهاجرت پرداخته است. هدف تحقیق بررسی میزان مهاجرین وارد شده در بین شهرستان‏ها می‏باشد و اینکه از بین عوامل متعدد موثر بر مهاجرت علت توسعه و شاخص‏های مختلف آن چقدر در میزان مهاجرت تأثیر گذار است. واحد تحلیل 335 شهرستان در سال 1385 و 397 شهرستان کشور در سرشماری 1390 است، داده¬های تحقیق پس از انجام پردازش¬ها و محاسبات لازم بر روی مجموعه نسبتأ گسترده¬ای از مولفه ¬های توسعه و نیز شاخص های مهاجر¬پذیری شهرستان-های کشور و انگیزه‏های مهاجرت زنان و مردان، جهت تجزیه و تحلیل های بعدی آماده سازی شده است. یافته¬های تحقیق حاکی از ارتباط نزدیک تعدادی از شاخص¬های کلیدی توسعه نظیر درصد شاغلین در بخش صنعت و خدمات، نسبت بیکاری و نسبت باسوادی با میزان مهاجر¬پذیری شهرستان‏های کشور و ارتباط شاخص‏های توسعه با انگیزه‏های تحصیل، جستجو کار و پیروی از خانوار زنان و مردان است. تحلیل چندمتغیره نشان می دهد تفاوت سطح توسعه شهرستان¬ها، بیش از آنکه با جریان های مهاجرتی درون شهرستانی یا درون استانی مرتبط باشد، بیشترین قدرت تبیین کننده¬گی را در مورد مهاجرین وارد شده از سایر استان¬ها دارند و شاخص‏های توسعه بیشترین قدرت تبیین کنندگی را در رابطه با تحصیل و کار و پیروی از خانوار دارند، به اختصار، نتایج تحقیق موید آن است که از میان مولفه های توسعه، بهره¬مندی شهرستان¬ها از اشتغال و تحصیلات از جمله عوامل مهم در تبیین مهاجرپذیری آن هاست و لازم است در برنامه ریزی و مدیریت مهاجرت های کشور به صورت جدی¬ تری مورد تأکید و توجه قرار گیرد.